I-COVID-19 iqaqambisa imfuneko engxamisekileyo yokuqalisa ngokutsha iinzame zehlabathi zokuphelisa isifo sephepha

Kuqikelelwa ukuba i-1.4 yezigidi zabantu abambalwa bafumana ukhathalelo lwesifo sephepha (TB) ngo-2020 kunango-2019, ngokwedatha yokuqala ehlanganiswe nguMbutho wezeMpilo weHlabathi (i-WHO) ukusuka kumazwe angaphezu kwama-80- ukuncitshiswa kwe-21% ukusuka ngo-2019. Izikhewu ezizalanayo yayiyi-Indonesia (42%), uMzantsi Afrika (41%), iiPhilippines (37%) kunye neIndiya (25%).

“Iziphumo ze-COVID-19 zihamba kude ngaphaya kokufa kunye nesifo esibangelwa yintsholongwane ngokwayo.Ukuphazamiseka kweenkonzo eziyimfuneko kubantu abane-TB ngumzekelo nje olusizi wendlela lo bhubhani uchaphazela ngokungafanelekanga abanye babona bantu bahluphekayo emhlabeni, ababesele besengozini enkulu ye-TB, utshilo uGqr Tedros Adhanom Ghebreyesus, uMlawuli-Jikelele we-WHO."Ezi datha zixhalabisayo zalatha kwimfuno yokuba amazwe enze ukhuseleko lwezempilo lube yeyona nto iphambili njengoko esabela kwaye echacha kubhubhane, ukuqinisekisa ukufikelela kwiinkonzo ezibalulekileyo ze-TB kunye nazo zonke izifo."

Ukwakha iinkqubo zempilo ukuze wonke umntu afumane iinkonzo azidingayo kubalulekile.Amanye amazwe sele ethathe amanyathelo okunciphisa impembelelo ye-COVID-19 kunikezelo lweenkonzo, ngokomeleza ulawulo losulelo;ukwandisa ukusetyenziswa kobuchwepheshe bedijithali ukubonelela ngeengcebiso kunye nenkxaso ekude, kunye nokubonelela ngothintelo nokhathalelo lwe-TB esekelwe ekhaya.

Kodwa abantu abaninzi abane-TB abakwazi ukufikelela kukhathalelo abalufunayo.I-WHO yoyika ukuba ngaphezulu kwesiqingatha sesigidi abantu abangakumbi banokuba babulewe yi-TB ngo-2020, ngenxa nje yokuba bengakwazi ukufumana uxilongo.

Le asiyongxaki intsha: phambi kokuba i-COVID-19 ihlasele, umsantsa phakathi kwenani eliqikelelwayo labantu abaphuhla i-TB nyaka ngamnye kunye nenani lonyaka labantu ekuxelwe ngalo ngokusemthethweni ukuba bafunyaniswe bene-TB lalimalunga nezigidi ezi-3.Ubhubhane uye wayenza mandundu kakhulu imeko.

Enye indlela yokujongana noku kukuhlolwa kwe-TB okubuyiselweyo nokuphuculwayo ukuchonga ngokukhawuleza abantu abanosulelo lwe-TB okanye isifo se-TB.Isikhokelo esitsha esikhutshwe yi-WHO ngoSuku lwe-TB lweHlabathi lujolise ekuncedeni amazwe achonge iimfuno ezithile zoluntu, abona bantu basemngciphekweni omkhulu we-TB, kunye neendawo ezichaphazeleka kakhulu ukuqinisekisa ukuba abantu banokufikelela kwezona nkonzo zifanelekileyo zothintelo nokhathalelo.Oku kunokufezekiswa ngokusetyenziswa okucwangcisiweyo kweendlela zokuhlola ezisebenzisa izixhobo ezintsha.

Oku kuquka ukusetyenziswa kovavanyo lokuxilonga olukhawulezileyo lwemolekyuli, ukusetyenziswa kofunyaniso oluncediswa yikhompyutha ukutolika iradiyografi yesifuba kunye nokusetyenziswa koluhlu olubanzi lweendlela zokuhlola abantu abaphila nentsholongwane kagawulayo abane-TB.Iingcebiso zikhatshwa sisikhokelo sokusebenza ukuququzelela ukuqaliswa.

Kodwa oku akuyi kwanela yedwa.Ngo-2020, kwingxelo yakhe kwiNdibano yeZizwe eziManyeneyo, uNobhala Jikelele weZizwe eziManyeneyo wakhupha isethi yeengcebiso eziphambili ezili-10 ekufuneka amazwe azilandele.Oku kuquka ukuvuselela ubunkokheli obukwinqanaba eliphezulu kunye neentshukumo kumacandelo amaninzi ukunciphisa ngokukhawuleza ukusweleka kwe-TB;ukwandisa inkxaso-mali;ukuqhubela phambili ukhuseleko lwezempilo jikelele kuthintelo nokhathalelo lwe-TB;ukujongana nokunganyangeki kumachiza, ukukhuthaza amalungelo oluntu kunye nokuqinisa uphando lwe-TB.

Kwaye ngokubalulekileyo, kuya kubaluleka ukunciphisa ukungalingani kwezempilo.

“Kwiinkulungwane, abantu abane-TB bebephakathi kwabona bantu bahlelelekileyo nabasemngciphekweni.I-COVID-19 yongeze umahluko kwiimeko zokuhlala kunye nokukwazi ukufikelela kwiinkonzo ngaphakathi naphakathi kwamazwe, utshilo uGqr Tereza Kasaeva, uMlawuli weNkqubo ye-TB yeHlabathi ye-WHO.“Ngoku kufuneka senze iinzame ezihlaziyiweyo zokusebenzisana ukuze siqinisekise ukuba iinkqubo ze-TB zomelele ngokwaneleyo ukuba zikwazi ukunikezela ngalo naluphi na unxunguphalo oluzayo – kwaye sijonge iindlela ezintsha zokwenza oku.”


Ixesha lokuposa: Mar-24-2021